Νεόδμητα ξωκλήσια στο Αγερσανί(Μέρος Β)

                       ΝΑΞΙΑΚΑ(ΕΠΕΤΗΡΙΔΑ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑΣ ΝΑΞΙΑΚΩΝ ΣΥΛΛΟΓΩΝ)

                                     Τόμος 5/2015                                

        Νεόδμητα Ξωκλήσια (1994-2014) στο Αγερσανί Νάξου:

  Παράδοση και νεωτερικότητα

      ΜΑΡΙΑ ΜΕΛΙΣΣΟΥΡΓΟΥ(Φιλόλογος)

4. Αγιος Κοσμάς ο Αιτωλός (9)

Οικοδομήθηκε το 2012, στην περιοχή της παιδικής κατασκήνωσης της ενορίας του χωριού. Η επιλογή του χώρου δεν έγινε τυχαία, μιας και εξυπηρετεί ένα πολύ συγκεκριμένο σκοπό. Σύμφωνα με τον π. Συμεών, ιερέα της ενορίας Αγερσανίου, ο ιεραπόστολος Κοσμάς ο Αιτωλός (1714-1779) είχε κάποτε περάσει από τη Νάξο όπου κατάφερε να περιορίσει τη δράση και την επιρροή των διεφθαρμένων ιερέ­ων (10)   Την καλοκαιρινή περίοδο το ξωκλήσι λειτουργεί ως ένας χώρος που εντάσ­σεται αρμονικά στο πλαίσιο της παιδικής κατασκήνωσης. Το γεγονός ότι στερείται οροφής επιτρέπει στα παιδιά να ατενίζουν τον έναστρο καλοκαιρινό ουρανό συζητώντας με τον προαναφερθέντα ιερέα. Με αυτόν τον τρόπο, οι νέοι έρχονται ακόμη εγγύτερα στη φύση και στα ουσιαστικά ζητήματα της ζωής, όπως κάποτε είχε κάνει ο μεγάλος ιεραπόστολος του 18ου αιώνα. Η ανέγερση της εκκλησίας ήταν πολυέ­ξοδη, αλλά «η ενορία τα έκανε όλα ιδίοις χρήμασι», σε συνδυασμό με την πολύτι­μη συνεισφορά του ναοδόμου Βασίλη Σαγκριώτη που προσφέρθηκε να συνδράμει το έργο αφιλοκερδώς. 

Η εκκλησία πρωτολειτούργησε στις 23 Αυγούστου του 2012 με αγιασμό της Αγίας Τράπεζας και ψαλμούς του εσπερινού.

Εικ.4

(9) Εορτάζει στις 24 Αυγούστου

(10) Για τον Κοσμά τον Αιτωλό,ως εκπρόσωπο του «επίσημου»πολιτισμού της Εκκλησίας, βλ.Ευαγγελή Ντάτση,Πολιτισμική ηγεμονία και λαϊκός πολιτισμός. Ο ΄ετεροχρονισμένος΄διάλογος του ιερομόναχου Κοσμά και του Αγωνιστή Μακρυγιάννη,Ελληνικά γράμματα,Αθήνα,1999 

5. Αναλήψεως Χριστού (11)

Το ναϋδριο της Αναλήψεως βρίσκεται στην περιοχή Καλαμούρια. Ο χώρος εί­ναι ιδιοκτησία του Νικόλαου Μιχαήλ Μαργαρίτη, το δε κτίσιμο της εκκλησίας διήρκεσε από το έτος 2009 μέχρι το 2014, δαπάναις του ζεύγους και των παιδιών του. Αρχιτέκτονας είναι ο Αντώνης Κουφόπουλος, κτίστης ο Ν. Β. Βουδιάς και αγιογράφος ο Πέτρος Νομικός. Η οικοδόμηση μιας εκκλησίας ήταν παλιά επιθυ­μία της Μαρίας, συζύγου του ιδιοκτήτη, και αποφασίστηκε προς εκπλήρωση ενός τάματος υπέρ υγείας μέλους της οικογένειάς της. Αφιερώθηκε στην Ανάληψη του Κυρίου μετά από σχετική πρόταση του ιερέα του χωριού και του μητροπολίτη Παροναξίας, καθώς δεν υπήρχε αντίστοιχη εκκλησία στην (ναξιακή) Μητρόπολή της. Τα θυρανοίξια έγιναν στις 29 Μαΐου του 2014. Την παραμονή έγινε η λειτουργία του εσπερινού και ανήμερα η Θεία Λειτουργία με κεράσματα προς τους πιστούς.

Εικ.5

(11) Εορτάζει τριανταεννέα ημέρες μετά το Πάσχα

6. Αγία Παρασκευή (12)

Το ξωκλήσι της Αγίας Παρασκευής βρίσκεται στην περιοχή της Αλυκής ονόματι Τζιτζήρη. Κτίστηκε στο κτήμα του Κώστα Φ. Μαργαρίτη (το έτος 1999) από τον Νικόλαο Κ. Κάβουρα και τα έξοδα της οικοδόμησής της τα επωμίστηκε αμιγώς η οικογένεια, αν και κόστισε λιγότερο από το αναμενόμενο, λόγω των χαμηλών τι­μών που πρόσφεραν οι επαγγελματίες που ασχολήθηκαν με την κατασκευή της. Ένα τάμα ήταν κι εδώ η αιτία που οδήγησε στην οικοδόμηση του ναϋδρίου, ενώ η δια­δικασία της ονοματοθεσίας του καθορίστηκε από το βαπτιστικό όνομα της συζύγου του κτήτορα. Τα θυρανοίξια της εκκλησίας το 2000 αποτέλεσαν μια πρωτόγνωρη και ξεχωριστή εμπειρία για την ιδιοκτήτρια της, την οποία θέλησε να μοιραστεί. Όπως περιέγραψε η ίδια: «Οι παπάδες, αφού διάβασαν ευχές στην αυλή, χτυπούσαν την πόρτα της εκκλησίας για να φύγει ο σατανάς από μέσα. Έπειτα την άνοιξαν, μπήκαν κι άρχισαν να ψάλλουν και ν' αλείφουν με κολόνια την Αγία Τράπεζα».

Εικ.6

(12)Εορτάζει στις 26 Ιουλίου

Ο ρυθμός

   Όλες οι εκκλησίες της έρευνας είναι μονόκλιτες, θολωτές, όπως και το παλαιό ξωκλήσι του Αγίου Αρσενίου. Οι του Αγίου Εφραίμ, Αγίου Φανουρίου και Αγίας Πα­ρασκευής συμβαδίζουν αρχιτεκτονικά με το «πρωτότυπο» ξωκλήσι. Είναι δηλαδή κυκλαδίτικες με θόλο. Ο Άγ. Ραφαήλ, όμως, καινοτομεί καθώς διαθέτει τρούλο που απαντά συνήθως σε μεγαλύτερες εκκλησίες. Παράλληλα, η κτίτωρ της Ανάληψης του Κυρίου επέλεξε τον βυζαντινό ρυθμό με τρούλο, ο οποίος, λόγω του σταυρο­ειδούς του σχήματος, ας μας επιτραπεί να τον θεωρήσουμε ως μια «εξέλιξη» του κυκλαδικού ρυθμού και μια μορφή «νεωτερικότητας». Το ξωκλήσι του Κοσμά του Αιτωλού αποτελεί μια ιδιαίτερη περίπτωση, καθώς η αρχιτεκτονική του είναι παντε­λώς ιδιόμορφη για τα πολιτιστικά δεδομένα του νησιού, αφού παραπέμπει σε πρωτο­χριστιανική αρχιτεκτονική. Η επιλογή σχετίζεται αποκλειστικά με τον λόγιο κτίτορά του, τον ιερέα του χωριού, ο οποίος ήθελε να προσδώσει στον ναό το ύφος που θα ταίριαζε στον ιεραποστολικό χαρακτήρα του φερώνυμου αγίου.

θα ακολουθήσει το Γ΄ μέρος