Βιοτεχνία στο Αγερσανί

 

Ἀπὸ τὴν ἐργασὶα της συγχωριανῆς μας Φιλολὸγου Φιλὶππας  Βας.Καραμπὰτση μὲ τὶτλο,«Λαογραφικὴ Συλλογὴ ἑκ τοῦ χωρὶου Ἃγιος Ἀρσένιοςἐπαρχὶα Νὰξου,νῆσος Νὰξος»Χρὸνος συλλογῆς:Χριστοὺγεννα 1968.Πανεπιστημιακὸ ἒτος 1968-1969

Βιοτεχνία

Ὑφαντικὴ Τό μαλλί πού κουρεύγουμε τά πρόβατα τὸ φτιάχνουμε κουβέρτες, ἀνάπλια,χράμια,φανέλλες και ἄλλα ροῦχα. Ξεχωριστά (=ἐκτός) ἀπό το μαλλί τῶν προβάτων ἔχουμε και το μπαμπάκι πού καλλιεργοῦμε οἱ ἴδιοι.Τά μαλλιά τῶν προβάτω τά πᾶμε ὃταν φυσᾶ βοριᾶς στόν ποταμό και τά πλένουμε καλά.

Ὅταν τά πλύνουμε και τά στεγνώσουμε θά τά ξάσουμε και θα τά κλώσουμε σέ νῆμα.

Ὅταν θα ξάσουμε τά μαλλιά θα τά κάνουμε μικρές τουλοῦπες (κουβάρια).Μετά παίρνουμε τίς τουλούπες μία-μία πάνω στην ἀλεκάτη (=ρόκα).Μέ την ἀλεκάτη ἀπό το ἕνα χέρι και το ἀδράχτι ἀπό το ἄλλο  κλώθουμε το μαλλί.

                                    Κλώσιμο Μαλλιού με την αλεκάτη και το αδράχτι

             Φωτογραφία από τον Λαογραφικό Σύλλογο "Η Σουβάλα" Παρνασσού

Τό μπαμπάκι μετά τό μάζεμα το περνᾶμε στον μάγκανο,πού εἶναι ἕνα ξύλινο ἐργαλεῖο ,για να καθαρίσει ἀπό τούς σπόρους.Μετά με το δοξάρι ἕνα ἄλλο ἐργαλεῖο,στιβάζουμε τὸ μπαμπάκι καί τό τυλοῦμε  σέ μιά ρόκα και μετά τό κλώθουμε.Τό φάδι (ὑφάδι) τό φτιάχνουμε ἀπό μπαμπάκι.Φαίνουμε μονά και δίμιτα (=διπλά).

Τά ἀνάπλια τά κάνουμε ἄσπρα εἶναι πολύ χοντρά,τά χράμια τά κάνουμε χρωματιστά και εἶναι ψιλά.Τά χράμια τὰ βὰζουμε πάνω μας και σκεπαζούμαστε ὅταν ἀνοίγει ὁ καιρός καί φύγει ἡ χιονιά.Τίς κουβέρτες τίς φαίνουμε με πολλά σκέδια και χρώματα.

Δοξάρι. Εἷναι ἕνα ἐργαλεῖο ἀπό ξύλο ὀξιᾶς.Εἶναι καμπυλωτό στις δυό ἄκρες.Οἱ δύο ἄκρες ἔχουνε πετσάκια καί στηρίζεται μιά κόρδα ἀπό ἔντερο μοσκαριοῦ.Στή μέση ἔχει ἕνα ξύλο για να τεντώνεται.Ἀπό το ἕνα χέρι κρατοῦμε το δοξάρι καί ἀπό το ἄλλο ἕνα λαούδι και χτυπᾶμε τό μπαμπάκι καί στιβάζεται.

Δοξάρι

Σχεδ. Ι.Μελισσουργός

Το λαούδι εἶναι μια βέργα ξύλινη.Μετά τυλοῦμε στήν ρόκα το μπαμπάκι καί το κλώθουμε.

Μάγκανος  Ὁ μάγκανος εἶναι  ἕνα ξύλινο ἐργαλεῖο.Ἔχει μία βάση μακρουλή .Πάνω σ’ αὐτή στηρίζουνται  δύο στενά ξύλα.Ἀπό μέσα ἀπό αὐτά τά δύο ξύλα εἶναι ἄλλα δύο ξύλα πού ἔχουνε ἄδειο μέρος ἀνάμεσά των.Ἀπό αὐτό το μέρος περνᾶ το μπαμπάκι.,Στη μία ἄκρη ἑνούς ξύλου εἶναι ἕνα χερούλι και μ΄ αὐτό γυρίζουνε το μάγκανο καί καθαρίζεται το μαλλί.Ἡ καλλίτερη μπογιά  για τά μαλλιά εἶναι ἀπὸ τίς φλοῦδες τῶν ρουδιῶν.Ὅταν ξεραθοῦν τά βράζουν και φτιάχνουν μπογιά.

 

          Μάγγανος

           Σχεδ.Ι.Μελισσουργός

Πλεκτική και κεντητική Με λυαριές (=κλαδιά ἑνός δέντρου) μαζί και μέ καθαρισμένα καλά καλάμια φτιάχνουμε καλάθια μικρά και μεγάλα,κοφίνια και χανικολόους (εἷδος μεγάλου καλαθιοῦ με δύο χερούλια στις ἄκρες.Τά μικρά καλάθια τά θέμε γιά να ἀκουμπάμε μέσα τά αὐγὰ τῶν κοτών μας.Με καρτσούνι (=βελονάκι) πλέκουμε ὡραῖες νταντέλλες μέ πολλά σκέδια.Τίς νταντέλλες τίς βάζουμε γύρω-γύρω στα χράμια ,στρά μαξελάρια και στούς γύρους τοῦ σοφᾶ καίι τοῦ ροοῦ.Μέ βελόνες κεντοῦμε πάνω σέ ἄσπρο κάποτο ὡραῖα σκέδια και κάνουμε στόρια γιά τά παράθυρα,γύρους,τραπεζομάντηλα και σεντόνια.

Καλάθι

φωτ.Ι.Μελισσουργός

Χανικολόος

(φωτ.Ιντερνέτ)

Ξυλοτεχνία  Με καλάμι φτιάχνουμε τά πηρούνια και με ξύλο δεντριοῦ τά κουτάλια.Με ξύλο ἀπό δέντρο φτιάχναμε και σκαμνιά για νά καθούμαστε.Τά σκαμνιά ἤτανε με τρία ποδάρια.Τά τραπέζια εἴχανε μεγάλα σκαμνιά.

Σκαμνί

φωτ.Ι.Μελισσουργός

 

Ὑπαγόρευσε η Κυριακή Κάβουρα

 

Προσθήκες του συντάκτη

Η επικεφαλίδα  Βιοτεχνία που δόθηκε στο τμήμα αυτό της εργασίας προφανώς δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα διότι  δεν εννοεί ότι εκείνα τα χρόνια υπήρχε στο χωριό κάποια οργανωμένη οικογενειακή  ή άλλη επαγγελματική δραστηριότητα .Για το λόγο αυτό και δεν εντάσσει τους επαγγελματίες του χωριού,ράφτες, μοδίστρες, σιδηρουργούς  κλ.π.

Οι άνθρωποι τότε ήταν φτωχοί και έπρεπε να αποκτήσουν διάφορες δεξιότητες  για να εξυπηρετούν τις προσωπικές και οικογενειακές τους ανάγκες. Έτσι  μερικοί και μερικές που είχαν μεράκι ,έμαθαν κοντά σε  παλαιότερους  κάποια από τις «τέχνες» που αναφέρονται παραπάνω  π.χ. υφαντική,κατασκευή πλεκτών αντικειμένων και  ξύλινων εργαλείων για τον παραπάνω σκοπό.Βέβαια όσοι δεν μπορούσαν να εξυπηρετηθούν από μόνοι τους ζητούσαν από αυτούς που έφτιαχναν αντικείμενα και εργαλεία  να κατασκευάσουν και για αυτούς  το εργαλείο πού χρειαζόντουσαν με ανταμοιβή είδος σε  γεωργικά ή κηπευτικά προιόντα ή να τους βοηθήσουν σε γεωργικές εργασίες τους .Ελάχιστες δε φορές η ανταμοιβή ήταν χρηματική. 

 

Μπορούμε να συμπληρώσουμε :

Στο  κεφάλαιο Πλεκτική και Κεντητική ότι  αρκετοί Aγερσανιώτες με τα φύλλα του αθάνατου κατασκεύαζαν σχοινιά και εργάθια.

Εργάθι 

του Γιάννη Κάβουρα(Μπριρικογιάννη)

Το εικονιζόμενο υπάρχει ακόμη και συντηρείται χάρις 

την αγάπη και φροντίδα του Ανδρέα Ι.Κάβουρα (Μπιρικανδρέα)

Φωτ.Ι.Μελισσουργός

Στο Κεφάλαιο της ξυλοτεχνίας ότι με κορμούς ξύλων κατασκεύαζαν κοπανίδες για να πλένουν τα ρούχα και κόπανους για να χτυπάνε τους φλοιούς των φασολιών και των ρεβυθιών. 

Κόπανος

φωτ.Ι.Μελισσουργός