Ένα Αγερσανί; ΝΑ ΞΑΝΑΣΥΣΤΗΘΟΥΜΕ;

 

Αγερσανί 1935

 

Δημοτική Κοινότητα Αγίου Αρσενίου  1.327

·        Αγία Άννα [ 176 ]

·        Άγιοι Πάντες [ 103 ]

·        Άγιος Αρσένιος [ 717 ]

·        Άγιος Προκόπιος [ 96 ]

·        Μάραγκας [ 73 ]

·        Μαστοράκης [ 5 ]

·        Στελίδα [ 157 ]

 

 

1.   Άγιος Αρσένιος Νάξου

 

Ο Άγιος Αρσένιος ή κατά τους ντόπιους Αγερσανί, είναι το μεγαλύτερο χωριό της πεδινής δυτικής Νάξου σε πληθυσμό και έκταση και από τα μεγαλύτερα του νησιού. Βρίσκεται σε υψόμετρο 40-70 μέτρων και απέχει περίπου 7 χλμ από την Χώρα της Νάξου. Το 1952 αριθμούσε περίπου 900 κατοίκους. Κατά την απογραφή του 2011 οι κάτοικοι ήταν 717.

Κατά την παράδοση το όνομά του το πήρε από ένα μικρό εξωκλήσι, αφιερωμένο στον Άγιο Αρσένιο^[1], που είναι κοντά στο χωριό.

Σημ.Από από που προήλθε η ονομασία του χωριού υπάρχει και έχει δημοσιευθεί η μελέτη του Ομότιμου Καθηγητή του Πανεπιστημίου Θράκης,συμπατριώτη μας Μανόλη Σέργη ή οποία είναι εντελώς διαφορετική από την παράδοση όπως αναφέρεται και εδώ.

Η παλαιότερη αναφορά του τοπωνυμίου βρίσκεται σε έγγραφο του Δούκα Κρίσπου της 1 Απριλίου του 1435 ως "In lo luoco de Gersani" = στον τόπο του Γερσανιού.(Ν. Κεφαλληνιάδης - Αγερσανί Νάξου). Ο ιερός ναός του χωριού είναι αφιερωμένος στον Άγιο Σπυρίδωνα.

Θεωρείται από τα πιο εύφορα χωριά της Νάξου, με γεωργική καλλιέργεια αυτή, της περίφημης πατάτας Νάξου, όπου και σημειώνεται η μεγαλύτερη παραγωγή, ενώ έχει ανεπτυγμένη και κτηνοτροφία ιδίως αγελαδοτροφία. Παρά ταύτα σήμερα οι περισσότεροι κάτοικοι ασχολούνται με τουριστικά επαγγέλματα, αφού στην περιοχή του Αγίου Αρσενίου ανήκουν οι ομορφότερες τουριστικές περιοχές (παραλίες) όπως του Αγίου Προκοπίου, της Αγίας Άννας και της Παραλίας Πλάκας.

Κατά τη διοικητική διιαίρεση της Νάξου ο Άγιος Αρσένιος Νάξου αποτελεί έδρα ομώνυμου δημοτικού διαμερίσματος του Δήμου Νάξου στον οποίο περιλαμβάνονται και τα ακόλουθα χωριά και οικισμοί η Αγία Αννα, οι Άγιοι Πάντες, ο Άγιος Προκόπιος, ο Μάραγκας, ο Μαστοράκης και η Στελίδα.

Πληθυσμιακή εξέλιξη

                                                               Ετος               Πληθυσμός

1835                    375

1879                    554

1889                    552

1896                    614

1907                    655

1920                      -

1928                      -

1940                   901

1951                   966

1971                   951

1981                   892

1991                   713

2001                   664

2011                  717

Έτος

Διοικητικές μεταβολές

 

·        Το 1835, με 375 κατοίκους (99 οικογένειες), προσαρτάται στον νεοϊδρυθέντα Δήμο Βίβλου της Επαρχίας Νάξου, με έδρα τον οικισμό της Απειράνθου. Στο ΦΕΚ 4Α του 1835 αναγράφεται «Αγιερσανή».

·        Το 1912, αποφασίζεται οι οικισμοί που έχουν πάνω από 300 κατοίκους και σχολείο στοιχειώδους εκπαίδευσης, να αποτελέσουν αυτοτελείς κοινότητες. Οπότε ο οικισμός του Αγερσανίου αποσπάται από το Δήμο Βίβλου, ο οποίος καταργείται και ορίζεται η κοινότητα με έδρα το τον οικισμό.

·        Το 1940, στην απογραφή, το όνομα αλλάζει επισήμως σε «Άγιος Αρσένιος».

·        Το 1997, με την εφαρμογή του Προγράμματος Καποδίστριας  (νόμος 2539/97),ο οικισμός προσαρτάται στο νεοσύστατο Δήμο Νάξου.

·         Συγκεκριμένα, με το Πρόγραμμα Καποδίστριας υπαγόταν στο Δημοτικό Διαμέρισμα Αγίου Αρσενίου, του Δήμου Νάξου, του Νομού Κυκλάδων, στο γεωγραφικό διαμέρισμα Νήσων Αιγαίου Πελάγους.^[16]

·        Το 2010, με την εφαρμογή του Προγραμματος Καλλικράτης (νόμος 3852/2010), ο οικισμός προσαρτάται στο νεοσύστατο Δήμο Νάξου & Μικρών Κυκλάδων.

Σήμερα, μετά τη τελευταία μεταβολή του 2010 (Πρόγραμμα Καλλικράτης), αποτελεί μαζί με τους οικισμούς Αγία Άννα ( 176 κ.), Αγίους Πάντες ( 103 κ.), Άγιο Προκόπιο ( 96 κ.), Μάραγκα ( 73 κ.), Μαστοράκη ( 5 κ.) και Στελίδα   ( 157 κ.) την Δημοτική Κοινότητα Αγίου Αρσενίου ( 1327 κ.), όπου έχει οριστεί έδρα. Η Δ.Κ. Αγίου Αρσενίου υπάγεται στη Δημοτική Ενότητα Νάξου, του Δήμου Νάξου και Μικρών Κυκλάδων, της Περιφερειακής Ενότητας Νάξου (του πρώην Νομού Κυκλάδων), στην Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου.^[2]

 

 

^2.       Η Αγία Άννα είναι χωριό της δημοτικής κοινότητας Αγίου Αρσενίου, της δημοτικής ενότητας (τέως δήμου) Νάξου, του δήμου Νάξου και Μικρών Κυκλάδων, της περιφερειακής ενότητας Νάξου, στην περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, σύμφωνα με το πρόγραμμα Καλλικράτης.

 Πρίν το πρόγραμμα Καλλικράτης και το σχέδιο Καποδίστριας, ανήκε στην επαρχία Νάξου του νομού Κυκλάδων, στο γεωγραφικό διαμέρισμα Νήσων Αιγαίου Πελάγους.

Γεωγραφία

Η Αγία Άννα είναι παράλιο χωριό της Δ. Νάξου. Βρίσκεται στο νότιο τμήμα του όρμου του Αγίου Προκοπίου, σε μέσο σταθμικό υψόμετρο 10. Απέχει περίπου 7 χλμ. ΝΔ. της Χώρας.

Διοικητικές μεταβολές μέχρι τον «Καλλικράτη»

Ο οικισμός αναγνωρίστηκε το 1971 και προσαρτήθηκε στην κοινότητα Αγίου Αρσενίου της Νάξου. Με το ΦΕΚ 244Α - 4/12/1997 αποσπάστηκε από την κοινότητα Αγίου Αρσενίου και προσαρτήθηκε στον δήμο Νάξου. Με το ΦΕΚ 87Α - 7/06/2010 ο οικισμός αποσπάστηκε από τον δήμο Νάξου και προσαρτήθηκε στον δήμο Νάξου και Μικρών Κυκλάδων.

Τουρισμός

Η Αγία Άννα είναι από τα παλαιότερα και πολυπληθέστερα τουριστικά θέρετρα της Νάξου, με σημαντική ξενοδοχειακή υποδομή και κάμπινγκ (στη θέση «Μάραγκας»). Υπήρξε σημείο συγκέντρωσης των «χίπις» κατά τη δεκαετία του ’70 (σε καλαμένια σπιτάκια).

 Σταδιακά, εξελίχτηκε σε επίκεντρο θαλάσσιου τουρισμού του νησιού, με μικρό λιμάνι με αποθήκες, που διακινούσε παλαιότερα το εμπόριο της τοπικής πατάτας, και που σήμερα δένουν κυρίως αλιευτικά σκάφη.

Αξιοθέατα

·        Το εκκλησάκι της Αγίας Άννας

·        Το εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου με όμορφη ακρογιαλιά.

·        Οι παραλίες της Αγίας Άννας, του Μάραγκα, της Πλάκας και του Ορκού, από τα βόρεια προς τα νότια.

                                             Μόνιμος Πληθυσμός

Έτος	Πληθυσμός
1991	120
2001	176
2011	176

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3.  Άγιοι Πάντες Νάξου

Οι Άγιοι Πάντες είναι οικισμός στην δυτική πεδινή Νάξο κοντά στον παράλιο οικισμό του Μάραγκα σε υψόμετρο που δεν ξεπερνά τα 25 μέτρα και έχει 103 κατοίκους (απογραφη 2011).

Πληθυσμιακά στοιχεία

 

Έτος	2001	2011
Πληθυσμός	17	103

Διοικητικές μεταβολές

·        Το 2001, στην απογραφή ο οικισμός αναγνωρίζεται και προσαρτάται στο Τοπικό Διαμέρισμα Αγίου Αρσενίου του δήμου Νάξου.

·        Το 2010, με την εφαρμογή του προγραμματος Καλλικράτης (νόμος 3852/2010), καταργείται ο δήμος Νάξου και ο οικισμός προσαρτάται στο νεοσύστατο δήμο Νάξου & Μικρών Κυκλάδων.

Σήμερα, μετά τη τελευταία μεταβολή του 2010 (πρόγραμμα Καλλικράτης), αποτελεί μαζί με τους οικισμούς Αγία Άννα ( 176 κ.), Άγιο Αρσένιο ( 717 κ.), Άγιο Προκόπιο ( 96 κ.), Μάραγκα ( 73 κ.), Μαστοράκη ( 5 κ.) και Στελίδα ( 157 κ.) την Δημοτική Κοινότητα Αγίου Αρσενίου ( 1327 κ.). Η δ.κ. Αγίου Αρσενίου υπάγεται στη Δημοτική Ενότητα Νάξου, του δήμου Νάξου και Μικρών Κυκλάδων, της περιφερειακής ενότητας Νάξου (του πρώην νομού Κυκλάδων), στην περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου.^[6]

 

 

4. Άγιος Προκόπιος Νάξου

 

Ο Άγιος Προκόπιος είναι δυτικό παραθαλάσσιο τουριστικό θέρετρο της Νάξου με 96 κατοίκους (απογραφή 2011).

Βρίσκεται 5 χλμ. νότια της Χώρας Νάξου, στο μυχό του ομώνυμου και μεγαλύτερου όρμου της Νήσου, στον όρμο του Αγίου Προκόπη.

Διοικητικά υπάγεται στη δημοτική κοινότητα του Αγερσανίου. Πρόκειται για ένα από τα σημαντικότερα τουριστικά θέρετρα της Νάξου με την ομώνυμη φημισμένη παραλία του.

Η παραλία του Αγίου Προκοπίου Νάξου.

Η παραλία του Αγίου Προκοπίου, συνέχεια της οποίας, (νότια), είναι η ξακουστή παραλία της Αγίας Άννας, θεωρείται η τρίτη καλλίτερη της Ελλάδας, ενώ περιλαμβάνεται στις δέκα καλλίτερες της Ευρώπης με το χαρακτηριστικό γνώρισμα τη σπυρωτή λευκή άμμο που καταλήγει εσωτερικά σε μιά ζώνη από αμμόλοφους. Η καθαρότητα της θάλασσας παρουσιάζει ένα θαυμάσιο κλιμακωτό χρωματισμό του όρμου από γαλαζοπράσινο σε γαλάζιο και βαθύ μπλε. Έχει μήκος 2 χλμ.

Στη περιοχή εκτός από τις διάφορες τουριστικές μονάδες υφίσταται ιδιωτική σχολή καταδύσεων καθώς και ιδιαίτερο σκάφος με γυάλινο πυθμένα με το οποίο εκτελούνται θαλάσσιες ξεναγήσεις του ενάλιου πλούτου της ευρύτερης περιοχής.

 

Πληθυσμιακά στοιχεία

 

Έτος	1981	1991	2001	2011
Πληθυσμός	46	123	209	96

Διοικητικές μεταβολές

·        Το 1981, στην απογραφή ο οικισμός αναγνωρίζεται και προσαρτάται στην κοινότητα του Αγίου Αρσενίου.

·        Το 1997, με την εφαρμογή του προγράμματος Καποδίστριας (νόμος 2539/97), η κοινότητα Αγίου Αρσενίου καταργείται και ο οικισμός προσαρτάται στο Δήμο Νάξου.

·         Συγκεκριμένα, με το πρόγραμμα Καποδίστριας υπαγόταν στο Δημοτικό Διαμέρισμα Αγίου Αρσενίου, του Δήμου Νάξου, του νομού Κυκλάδων, στο γεωγραφικό διαμέρισμα Νήσων Αιγαίου Πελάγους.

·        Το 2010, με την εφαρμογή του προγραμματος Καλλικράτης (νόμος 3852/2010), καταργείται ο δήμος Νάξου και ο οικισμός προσαρτάται στο νεοσύστατο δήμο Νάξου & Μικρών Κυκλάδων.

Σήμερα, μετά τη τελευταία μεταβολή του 2010 (πρόγραμμα Καλλικράτης), αποτελεί μαζί με τους οικισμούς Αγία Άννα ( 176 κ.), Αγίους Πάντες ( 103 κ.), Άγιο Αρσένιο ( 717 κ.), Μάραγκα ( 73 κ.), Μαστοράκη ( 5 κ.) και Στελίδα ( 157 κ.) την Δημοτική Κοινότητα Αγίου Αρσενίου ( 1327 κ.). Η δ.κ. Αγίου Αρσενίου υπάγεται στη Δημοτική Ενότητα Νάξου, του δήμου Νάξου και Μικρών Κυκλάδων, της περιφερειακής ενότητας Νάξου (του πρώην νομού Κυκλάδων), στην περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου.

 

5.  Μάραγκας Νάξου

Ο Μάραγκας είναι παράλιο τουριστικό θέρετρο της δυτικής Νάξου με 73 κατοίκους (απογραφή 2011).

Πληθυσμιακά στοιχεία

Έτος	1991	2001	2011
Πληθυσμός	38	16	73

Διοικητικές μεταβολές

·        Το 1991, στην απογραφή ο οικισμός αναγνωρίζεται και προσαρτάται στην κοινότητα Αγίου Αρσενίου.

·        Το 1997, με την εφαρμογή του προγράμματος Καποδίστριας (νόμος 2539/97), η κοινότητα Αγίου Αρσενίου καταργείται και ο οικισμός προσαρτάται στο Δήμο Νάξου.

·        Το 2010, με την εφαρμογή του προγραμματος Καλλικράτης (νόμος 3852/2010), καταργείται ο δήμος Νάξου και ο οικισμός προσαρτάται στο νεοσύστατο δήμο Νάξου & Μικρών Κυκλάδων.^[7] Συγκεκριμένα, με το πρόγραμμα Καποδίστριας υπαγόταν στο Δημοτικό Διαμέρισμα Αγίου Αρσενίου, του Δήμου Νάξου, του νομού Κυκλάδων, στο γεωγραφικό διαμέρισμα Νήσων Αιγαίου Πελάγους.

Σήμερα, μετά τη τελευταία μεταβολή του 2010 (πρόγραμμα Καλλικράτης), αποτελεί μαζί με τους οικισμούς Αγία Άννα ( 176 κ.), Αγίους Πάντες ( 103 κ.), Άγιο Αρσένιο ( 717 κ.), Άγιο Προκόπιο ( 96 κ.), Μαστοράκη ( 5 κ.) και Στελίδα ( 157 κ.) την Δημοτική Κοινότητα Αγίου Αρσενίου ( 1327 κ.). Η δ.κ. Αγίου Αρσενίου υπάγεται στη Δημοτική Ενότητα Νάξου, του δήμου Νάξου και Μικρών Κυκλάδων, της περιφερειακής ενότητας Νάξου (του πρώην νομού Κυκλάδων), στην περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου.^[2]

 

6.  Μαστοράκης Νάξου

 

Ο Μαστοράκης είναι μικρός οικισμός στην δυτική Νάξο κοντά στον παράλιο οικισμό του Μάραγκα και τους Αγίους Πάντες, με 5 κατοίκους (απογραφη 2011).

 Δεν ξεπερνάει σε υψόμετρο τα 30 μέτρα. Παλαιότερα λειτουργούσε ως εποχιακός αγροτικός οικισμός.

 

 

 

 

Πληθυσμιακά στοιχεία

 

Έτος	2001	2011
Πληθυσμός	4	5

Διοικητικές μεταβολές

·        Το 2001, στην απογραφή ο οικισμός αναγνωρίζεται και προσαρτάται στο Δημοτικό Διαμέρισμα Αγίου Αρσενίου του δήμου Νάξου.

·        Το 2010, με την εφαρμογή του προγραμματος Καλλικράτης (νόμος 3852/2010), καταργείται ο δήμος Νάξου και ο οικισμός προσαρτάται στο νεοσύστατο δήμο Νάξου & Μικρών Κυκλάδων.

Σήμερα, μετά τη τελευταία μεταβολή του 2010 (πρόγραμμα Καλλικράτης), αποτελεί μαζί με τους οικισμούς Αγία Άννα ( 176 κ.), Αγίους Πάντες ( 103 κ.), Άγιο Αρσένιο ( 717 κ.), Άγιο Προκόπιο ( 96 κ.), Μάραγκα ( 73 κ.) και Στελίδα ( 157 κ.) την Δημοτική Κοινότητα Αγίου Αρσενίου ( 1327 κ.). Η δ.κ. Αγίου Αρσενίου υπάγεται στη Δημοτική Ενότητα Νάξου, του δήμου Νάξου και Μικρών Κυκλάδων, της περιφερειακής ενότητας Νάξου (του πρώην νομού Κυκλάδων), στην περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου.^[2]

 

 

7. Στελίδα Νάξου

Η Στελίδα είναι ο δυτικότερος παραθαλάσσιος οικισμός και θέρετρο της Νάξου με 157 κατοίκους (απογραφή 2011). Βρίσκεται στο ακρωτήριο Μουγκρί απέναντι από τον λιμένα της Χώρας της Νάξου, στις πλαγιές λόφου που φτάνει τα 150 μέτρα ύψος περίπου. Είναι δίπλα στην παραλία του Αγίου Προκοπίου και κοντά στην παραλία της Αγίας Άννης.

Έτος	1928	1991	2001	2011
Πληθυσμός	34	23	52	157

Διοικητικές μεταβολές

·        ο 1928, στην απογραφή αναγνωρίζεται ο οικισμός και προσαρτάται στην κοινότητα Αγερσανών.

·        Το 1997, με την εφαρμογή του προγράμματος Καποδίστριας (νόμος 2539/97), η κοινότητα Αγίου Αρσενίου καταργείται και ο οικισμός προσαρτάται στο Δήμο Νάξου.

·         Συγκεκριμένα, με το πρόγραμμα Καποδίστριας υπαγόταν στο Δημοτικό Διαμέρισμα Αγίου Αρσενίου, του Δήμου Νάξου, του νομού Κυκλάδων, στο γεωγραφικό διαμέρισμα Νήσων Αιγαίου Πελάγους.

·        Το 2010, με την εφαρμογή του προγραμματος Καλλικράτης (νόμος 3852/2010), καταργείται ο δήμος Νάξου και ο οικισμός προσαρτάται στο νεοσύστατο δήμο Νάξου & Μικρών Κυκλάδων.

Σήμερα, μετά τη τελευταία μεταβολή του 2010 (πρόγραμμα Καλλικράτης), αποτελεί μαζί με τους οικισμούς Αγία Άννα ( 176 κ.), Αγίους Πάντες ( 103 κ.), Άγιο Αρσένιο ( 717 κ.), Άγιο Προκόπιο ( 96 κ.), Μάραγκα ( 73 κ.) και Μαστοράκη ( 5 κ.) τη Δημοτική Κοινότητα Αγίου Αρσενίου ( 1327 κ.). Η δ.κ. Αγίου Αρσενίου υπάγεται στη Δημοτική Ενότητα Νάξου, του δήμου Νάξου και Μικρών Κυκλάδων, της περιφερειακής ενότητας Νάξου (του πρώην νομού Κυκλάδων), στην περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου.^[2]

Ονομασία

Δεν υπάρχουν στοιχεία για την προέλευση της ονομασίας «Στελίδα». Στο χειρόγραφό του «Ιστορία της Νάξου, ο Jacopo Grimaldi το 1840, κάνει αναφορά σε τοπαρχία με την ονομασία «Στιλίδα» και «Στυλίδα», που πιθανότατα να έχει σχέση με την περιοχή της σημερινής Στελίδας. Στην πρώτη αναφορά κάνει λόγο για «Στιλίδα», σε κατάλογο με τις 56 τοπαρχίες που διαίρεσε τη Νάξο ο Δούκας Μάρκος Σανούδος, λίγα χρόνια μετά την κατάληψή της από τους Ενετούς, το 1207. Στη δεύτερη αναφέρει την τοπαρχία «Στυλίδα» από τούρκικο φορολογικό κατάλογο που συντάχθηκε το 1670, όπου επιπλέον αναφέρεται ως ιδιοκτήτης της κάποιος με το όνομα Θεοφίλακτος, όπως και το ποσό του φόρου που ανερχόταν σε 1.400 άσπρα. Συνήθως στα έγγραφα του 17ου και 18ου αιώνα η περιοχή δεν αναφέρεται με το όνομά της, αλλά σε σχέση με το Κάστρο της Νάξου (π.χ. νοτιοδυτικά του Κάστρου) ή με αναφορά στην Αλυκή, την ψαραλυκή ή την αλατζαλική, δηλαδή περιοχές που περιβάλουν τη Στελίδα και όπου γινόταν ψάρεμα, συλλογή αλατιού ή υπήρχαν έλη.

Γεωγραφία

Βρίσκεται στο ακρωτήριο Μουγκρί στο νοτιοδυτικό άκρο του όρμου του Αγίου Γεωργίου, στις πλαγιές λόφου που φτάνει τα 150 μέτρα ύψος. Βρίσκεται 3,5 χλμ (ευθεία απόσταση) νοτιοδυτικά του Κάστρου της Νάξου και 5,7 χλμ οδική απόσταση από το λιμάνι της Χώρας της Νάξου. Δυτικά και βόρεια βρέχεται από θάλασσα ενώ ανατολικά περιβάλλεται από παράκτιους φυσικούς υγρότοπους και έλη που με το πέρασμα των χρόνων περιορίζονται σε έκταση, λόγο της αυξανόμενης τουριστικής οικοδομικής δραστηριότητας. Ο σημαντικότερος υγρότοπος είναι η Αλυκή που βρίσκεται ανατολικά της και είναι ο μεγαλύτερος υγρότοπος των Κυκλάδων. Νότια υπάρχουν οι υγρότοποι του Αγίου Προκοπίου. Είναι τρεις εποχικές παραθαλάσσιες λίμνες, στο πίσω μέρος της παραλίας του Αγίου Προκοπίου, που η έκτασή τους φτάνει τα 90 στρέμματα τον χειμώνα και το καλοκαίρι συνήθως οι δύο από τις τρεις ξεραίνονται.

 Κατά το παρελθόν η περιοχή ήταν δύσκολα προσβάσιμη. Η μόνη χερσαία πρόσβαση ήταν από τη μεριά του Αγίου Προκοπίου στα νοτιοανατολικά ανάμεσα στους υγρότοπους της Αλυκής και αυτών της παραλίας του Αγίου Προκοπίου. Εκείνη την εποχή η ευκολότερη πρόσβαση, για όσους ερχόντουσαν από τη Χώρα της Νάξου, ήταν από τη θάλασσα και με μικρά πλοία λόγο του βραχώδους των ακτών. Σήμερα η πρόσβαση είναι εύκολη λόγο του αυτοκινητόδρομου που έρχεται από ανατολικά και διασχίζει την παραλία βόρεια της Αλυκής.