1974 - Έκθεση Μορφωτικού Σύλλογου Αγροτικής Νεολαίας Αγερσανίου Νάξου».

 

Αρχείο Ευαγγελίας Κ.Δημητροκάλλη

Πόπη και Ευαγγελία Δημητροκάλλη αγκαλιά "με την ταμπέλα του Συλλόγου"

Και εκεί που νόμιζες ότι όλα έχουν χαθεί και δεν είχε απομείνει τίποτα ,έρχεται ένα νέο παλικάρι  με αφορμή άλλο γεγονός και σου ανακοινώνει,σαν να μην έκανε τίποτα σπουδαίο,ότι εκείνο που αναζητάς 48 ολόκληρα χρόνια δεν έχει χαθεί ολωσδιόλου, αλλά πρόφθασε και έσωσε, με την αγάπη και την διορατικότητά του ότι είχε απομείνει,λίγο πριν πεταχτεί στον κάδο σκουπιδιών, ή καεί στην φωτιά.

Το καλοκαίρι λοιπόν του 1974(αρχές Ιουνίου) η τότε νεολαία του χωριού συστήνει τον  «Μορφωτικό Σύλλογο Αγροτικής Νεολαίας Αγερσανίου Νάξου».

Τα μέλη του Συλλόγου μαζί με την ίδρυση,αποφασίζουν τότε κάτι πρωτόγνωρο για τα δεδομένα του χωριού και της εποχής ίσως και του νησιού.

Να πραγματοποιήσουν στο κτίριο της Αγροτολέσχης του χωριού μια έκθεση που θα παρουσίαζε στους επισκέπτες της, μέσα από σκεύη και εργαλεία ,τον τρόπο ζωής και εργασίας του Αγερσανιώτη γεωργού-κτηνοτρόφου και της αγερσανιώτισσας  νοικοκυράς ,μάνας και αγρότισσας.

Η απόφαση εύκολη αλλά η πραγμάτωση;

Πολύ δύσκολη, γιατί έπρεπε σε πολύ σύντομο χρόνο,μέσα στις  γυμνασιακές καλοκαιρινές εξετάσεις,οι συγχωριανοί να  μας εμπιστευτούν και να ανοίξουν τα σεντούκια και τους μιτάτους τους και να μας παραδώσουν,υπό μορφή δανεισμού βεβαίως,ότι παλιό υπήρχε και ότι οικογενειακό κειμήλιο φυλάσσονταν για χρόνια στα μπαούλα.

Ο νεανικός ενθουσιασμός όμως νίκησε τον σκεπτικισμό και κάθε αρνητική σκέψη  και ξεχυθήκαμε σε κάθε σπίτι.Οι περισσότεροι συγχωριανοί,σαν  να μας περίμεναν μας παρέδωσαν τα φυλαγμένα τους με πολύ χαρά.

Ταυτόχρονα με την ομάδα αναζήτησης του υλικού, μια άλλη ομάδα ετοίμαζε τον εσωτερικό και τον εξωτερικό χώρο της Αγροτολέσχης.

Τα αντικείμενα τοποθετήθηκαν ανά θεματική ενότητα  στην αυλή στήθηκε το αεράνι,η φούσκα και το αμόνι  του σιδερά.

Η έκθεση άνοιξε τις πόρτες της με πολύ κόσμο από την χώρα και όλα τα λιβαδοχώρια.

Χωρίς ραδιόφωνα ή άλλα τοπικά μέσα ενημέρωσης ,χωρίς μέσα κοινωνικής δικτύωσης,από στόμα σε στόμα, η ύπαρξη της έκθεσης απλώθηκε σε όλο τον νησί.Επισκέφτηκαν την έκθεσή μας ,οι ξενιτεμένοι Αγερσανιώτες,εκατοντάδες κάτοικοι του νησιού από όλα τα χωριά,Ελληνες τουρίστες  και αρκετοί από τους τότε λιγοστούς  αλλοδαπούς επισκέπτες του νησιού μας.

Λόγω της μεγάλης προσέλευσης η έκθεση παρέμενε ανοικτή  μέχρις αργά το βράδυ(με βάρδιες για να διαβάζουμε κιόλας λόγω εξετάσεων) και επί μεγάλο χρονικό διάστημα το οποίο δεν ενθυμούμαι ακριβώς,πάντως η έκθεση κράτησε μέχρι και τα μέσα Αυγούστου 1974.

Δυστυχώς από εκείνη την έκθεση χάθηκε ένα πολύ σημαντικό μέρος του έντυπου και φωτογραφικού υλικού, όπως ήταν το βιβλίο εντυπώσεων επισκεπτών όπου μέσα έγραψαν τις εντυπώσεις τους και τον θαυμασμό τους πολλοί επισκέπτες ανάμεσά τους τοπικοί θεσμικοί παράγοντες του νησιού αλλά και άλλοι των ελληνικών γραμμάτων και του πολιτισμού  που είχε καλέσει ο Ιωάννης Μαργαρίτης (Μπαρμπούνης),ο οποίος εκτός από τις εκπληκτικές  φωτογραφίες του,μέρος των οποίων σώζονται σήμερα και ψηφιοποίησα ,μας βοήθησε με την καλλιτεχνική του ματιά και στο στήσιμο του υλικού, εκτός βέβαια και της επιλογής των εκθεμάτων.

Η Ευαγγελία Κ.Δημητροκάλλη,θυμάται και συμπληρώνει: "Αυτό που θα πω είναι πως η συμβολή του Ιωάννη του Μπαρμπουνη, με το υλικό του, τις συμβουλές του και την διαρκή παρουσία του, ήταν καθοριστική. Χωρίς αυτόν δεν νομίζω να γινόταν. Θυμάμαι τα βράδια νύχτες μαζευόμαστε στο σπίτι του και συζητούσαμε μέχρι αργά, το πως θα στηθεί όλο αυτό. Γυρίζαμε να μαζεύουμε χαρανιά, λύχνους, κουτάλες ξύλινες κλπ. Για κάθε αντικείμενο που έφερνε κάποιος, γινόταν πανηγύρι. Βέβαια, όλα έπρεπε να τα ελέγξει ο Ιωάννης, πριν βρουν τη θέση τους στην έκθεση."

Για να επανέλθω στην αρχή ,ότι σώθηκε λοιπόν στις μέρες μας οφείλεται αποκλειστικά και μόνον στον Πρόεδρο του Πολιτιστικού Συλλόγου του χωριού Μιχάλη Στ.Σέργη.

Τον ευχαριστώ εκ μέρους όλων εκείνων των νεολαίων που δουλέψαμε για εκείνη την έκθεση.

Η ανάρτησή μου είναι μια προσφορά πρώτα σε εκείνους και στη συνέχεια σε όλους τους συγχωριανούς που είναι τουλάχιστον σήμερα εν ζωή για την εμπιστοσύνη που μας έδειξαν και μας δάνεισαν τα πολύτιμά τους και στον Ιωάννη για την καθοριστική συμβουλευτική και πρακτική συμβολή του.

Οι νέοι μας ας πάρουν δύναμη δημιουργίας για κάτι ανάλογο ή καλύτερο.Η Διοίκηση του Πολιτιστικού θα βοηθήσει.

Ακολουθούν διασωθείσες  Φωτογραφίες του  Ιωάννη Μαργαρίτη (Μπαρμπούνη).

Το χωριό μας το 1974

 

΄Αγιος Αρσένιος (Αγερσανί).Δημογραφικά στοιχεία Πληθυσμού.

 

Γενικά περί απογραφής στην Ελλάδα.

Οι απογραφικές περίοδοι στην Ελλάδα χωρίζονται ως κατωτέρω.

1.       1828-1860

1828: διενεργείται η 1η Απογραφή Πληθυσμού.

Η Ελληνική απογραφή του 1828 ήταν η πρώτη απογραφή του νεοσύστατου ελληνικού κράτους,με Κυβερνήτη τον Ιωάννη Καποδίστρια που εκτίμησε τους κατοίκους του νεοσυσταθέντος κράτους σε 753.400, ενώ έγινε επίσης και εκτίμηση του πληθυσμού κατά το 1821 σε 938.765 κατοίκους.

1834: δημιουργείται το Γραφείο Δημοσίου Οικονομίας στο Υπουργείο Εσωτερικών, το οποίο διενεργεί απογραφές κάθε χρόνο από το 1836 μέχρι το 1845 και σε αραιότερα χρονικά διαστήματα στη συνέχεια  (1848, 1853,1856).

2.      1861-1909

1861: το Γραφείο Δημοσίου Οικονομίας χωρίζεται σε τέσσερα (4) Τμήματα, ένα από τα οποία ονομάζεται Τμήμα Στατιστικής. Είναι η πρώτη φορά που συνιστάται μέσα στη δημόσια διοίκηση μια Ειδική Υπηρεσία Στατιστικής.

1861: διενεργούνται η Απογραφή Πληθυσμού και η Απογραφή Γεωργίας.

3.      1910-1924

Το 1910 αρχίζει ο εκσυγχρονισμός της δημόσιας διοίκησης και, κατά συνέπεια, και της Ειδικής Υπηρεσίας Στατιστικής. Δημιουργείται Τμήμα Στατιστικής στο τότε συσταθέν Υπουργείο Γεωργίας, Εμπορίου και Βιομηχανίας, το οποίο το 1911 μετονομάζεται σε Εθνικής Οικονομίας. Το 1913, το Τμήμα Στατιστικής αναβαθμίζεται σε Κεντρική Διεύθυνση Στατιστικής και έχει την ευθύνη της συλλογής, επεξεργασίας και δημοσίευσης όλων των εθνικών στατιστικών που αναφέρονται στον πληθυσμό, τη φυσική κίνηση πληθυσμού και τη μετανάστευση, στην παραγωγή γεωργίας, βιομηχανίας, βιοτεχνίας και συναφών κλάδων, καθώς και στις μεταφορές, το εσωτερικό / εξωτερικό εμπόριο, τις επικοινωνίες, τη δικαιοσύνη, τις τιμές κ.λπ.

4.      1925-1955

1925: γίνεται η σύσταση της Γενικής Στατιστικής Υπηρεσίας της Ελλάδος μέσα στο Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας, που συγκεντρώνει όλες τις κρατικές στατιστικές.

1929: εκδίδεται για πρώτη φορά το Μηνιαίο Στατιστικό Δελτίο. 1930: εκδίδεται η Στατιστική Επετηρίδα της Ελλάδος.

5.      1956-2009

Με το Ν.Δ. 3627/1956 (με το οποίο τροποποιείται σε βασικά σημεία και αντικαθίσταται το Ν.Δ. 2516/1953), οργανώνεται η Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος. Η οργάνωση της ΕΣΥΕ ολοκληρώνεται με το Β.Δ. 871/1960.

Με το Π.Δ. 224/1986 συνιστάται η Γενική Γραμματεία Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας της Ελλάδος (Γ.Γ. ΕΣΥΕ), υπαγόμενη στο Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας. Με τον Ν. 2392/1996 ρυθμίζονται θέματα πρόσβασης της Γ.Γ. ΕΣΥΕ σε διοικητικές πηγές και διοικητικά αρχεία και θέματα στατιστικού απορρήτου.

6.      2010 μέχρι σήμερα

Τίθεται σε ισχύ ο νέος στατιστικός Νόμος 3832/2010. Με τον Νόμο αυτόν, όπως τροποποιήθηκε από τους Νόμους 3842/2010, 3899/2010, 3943/2011, 3965/2011, 4047/2012, 4072/2012, 4182/2013, 4244/2014, 4254/2014, 4258/2014, 4334/2015, 4484/2017, 4512/2018 και την από 18/11/2012 Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου:

·         Συνιστάται η Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ) ως ανεξάρτητη Αρχή.

·         Δημιουργείται το Ελληνικό Στατιστικό Σύστημα (ΕΛΣΣ) και λαμβάνονται  μια σειρά από νομοθετικές και διοικητικές πράξεις για τον εκσυγχρονισμό και την αξιοπιστία των δημογραφικών δεδομένων.

                Κύρια χαρακτηριστικά που επηρεάζουν τα δημογραφικά στοιχεία   ενός τόπου.

            α. Τα μορφολογικά,εδαφολογικά και κλιματολογικά  χαρακτηριστικά.

             β.Τα κοινωνικοπολιτικά και οικονομικά χαρακτηριστικά

Με βάση τα παραπάνω χαρακτηριστικά επηρεάστηκαν και τα δημογραφικά στοιχεία του  Αγίου Αρσενίου (Αγερσανίου).

Δανείζομαι  αποσπάσματα από την ανακοίνωση του Ομότιμου Καθηγητή του Πανεπιστημίου Θράκης Μανόλη Σέργη με τον τίτλο « Προς το Γερσανί, από τους δρόμους της ιστορίας και της Κοινωνικής Λαογραφίας,μετονομασία ενός τοπωνυμίου,παρετυμολογία, ιδεολογήματα.»που υπάρχει στα πρακτικά του Β΄Πανελλήνιου Συνέδριου με θέμα «Η Νάξος δια μέσου των αιώνων.» το 2013.

«Το Αγερσανί ήταν (όπως τα άλλα Λιβαδοχώρια) ανέκαθεν γεωργική κοινότητα, όμως το τμήμα του κάμπου του Λιβαδιού που του επιδικάστηκε με τις επίσημες κρατικές (τελικές) χωροθετήσεις του 1931 ήταν το ολιγότερο εύφορο τμήμα του. Η αποδεκτή απ’ όλους τους γείτονες οριοθέτηση είχε μεν «καταδικάσει» τους χωρικούς του σε μειωμένη (εν σχέσει με τους άλλους πλησιόχωρους) γεωργική παραγωγή, αλλά είχε και τα θετικά της στοιχεία: η μη προσοδοφόρα γη (ο οικολογικός ντετερμινισμός) έστρεψε τους κατοίκους του σε τεχνικά επαγγέλματα (ανέδειξε καθ’ όλον τον 20ό αι. ονομαστούς κτίστες, οικοδόμους, ξυλουργούς, που επεξέτειναν την επαγγελματική δράση τους και εκτός του χωριού), στην αλιεία, στην παραγωγή του «κρατικού» αλατιού στο Αλατοπηγείο της Αλυκής, και τους αποδέσμευσε από τον εναγκαλισμό της μονοκαλλιέργειας της πατάτας και ό,τι αυτός επέφερε, όπως συνέβη στο γειτονικό Γλινάδο μετά το 1953.

Όμως, κατά την οριοθέτηση τούς επιδικάστηκε επιπλέον ένα στενό κομμάτι παραθαλάσσιας, άγονης, αμμώδους γης αρκετών  χιλιομέτρων,  από την Στελίδα μέχρι την Πλάκα και πλάτους (βάθους) λίγων εκατοντάδων μέτρων, από την ακρογιαλιά προς το εσωτερικό του Λιβαδιού. Αυτή η μέχρι προ τινος ευτελής λωρίδα γης και λοιδορούμενη από τους γειτόνους τους αλλά και τους ίδιους τους Αγερσανιώτες ήταν ο παράγων που άλλαξε τον οικονομικό και κοινωνικό βίο του χωριού, και όχι μόνον αυτού. Είχαμε, δηλαδή, μια ξεχωριστή περίπτωση αλλαγής χρήσης της γης και του τοπίου υπό τη διαφαινόμενη επέλαση του τουριστικού ρεύματος: τα άγονα παραλιακά ξεροχώραφα μετατράπηκαν (με την πάροδο του χρόνου, από τα μέσα της δεκαετίας του 1970 κ.ε.) σε πανάκριβα οικόπεδα, όπου οικοδομήθηκε το κέντρο της τουριστικής βιομηχανίας που έχει αναπτυχθεί στη δυτική παραλία της Νάξου. Είναι οι διεθνώς γνωστές σήμερα τουριστικές περιοχές του Αγίου Προκοπίου, της Αγίας Άννας, ιδιοκτησίες των φτωχών μέχρι τότε Αγερσανιωτών, οι οποίοι ανέτρεψαν μέσα σε λίγο χρονικό διάστημα όλο το προϋπάρχον σκηνικό.»

Επιπλέον περί τα μέσα της δεκαετίας του 1950 έως και τις αρχές του 1970 αρκετοί Αγερσανιώτες μετατράπηκαν σε οικονομικούς μετανάστες φεύγοντας με τις οικογένειές τους για αλλού  σε αναζήτηση εργασίας.Επίσης εξαιτίας της υπάρχουσας  οικονομικής δυσπραγίας του νησιού,φθίνουσα γεωργία-κτηνοτροφία,ανυπαρξία τουρισμού και οικοδομικής δραστηριότητας και στα επόμενα χρόνια πολλοί νέοι έφυγαν από το χωριό προς τα αστικά κέντρα, κυρίως στην Αθήνα, είτε για σπουδές είτε για εργασία(τέχνες-υπηρεσίες), δημιούργησαν οικογένειες και δεν επέστρεψαν μόνιμα στο χωριό παρά μόνο τα καλοκαίρια για διακοπές.

Η ανάπτυξη του τουρισμού στο νησί σε συνδυασμό με τα μεγάλα ποσοστά ανεργίας στα αστικά κέντρα συνετέλεσε ώστε αρκετοί αγερσανιώτες να επιστρέψουν μόνιμα στο νησί και στο χωριό αλλάζοντας με θετικό πρόσημο τα δημογραφικά του στοιχεία.

Δυστυχώς δεν έχουν αναρτηθεί ακόμη τα δημογραφικά απογραφικά στατιστικά στοιχεία  της απογραφής του 2021 που θα μας επέτρεπαν μια πρόσθετη επιβεβαίωση της ανοδικής τάσης την οποία ούτως ή άλλως αποτυπώνει και η απογραφή του 2011 .

Συμπερασματικά και παρακολουθώντας τα παρακάτω στατιστικά στοιχεία μπορούμε να πούμε ότι ακόμη και στα δύσκολα οικονομικά χρόνια η δημογραφική  πληθυσμιακή στατιστική του χωριού επηρεάστηκε λιγότερο ή και ελάχιστα από αυτή των χωριών της ορεινής Νάξου, που κυριολεκτικά,  χωριά με μεγάλο αριθμό κατοίκων, άδειασαν τις δεκαετίες του  1950 και 60.

Στατιστικά –δημογραφικά στοιχεία

1.Απογραφή του 1856. Ο Δήμος Βίβλου δημογραφείται με 3.954 κατοίκους. Συμπεριλαμβάνεται και το Αγερσανί με άγνωστο αριθμό κατοίκων.

2. Απογραφή του 1861. Ο Δήμος Βίβλου δημογραφείται με 3.607 κατοίκους. Συμπεριλαμβάνεται και το Αγερσανί με άγνωστο αριθμό κατοίκων.

3.Απογραφή του 1871. Ο Δήμος Βίβλου δημογραφείται με 3.856 κατοίκους. Συμπεριλαμβάνεται και το Αγερσανί με άγνωστο αριθμό κατοίκων.

4.Απογραφή του 1879. Το Αγερσανί μέρος του Δήμου Βίβλου, δημογραφείται αυτοδύναμα με 554 κατοίκους.

5.Απογραφή του 1889. Το Αγερσανί μέρος του Δήμου Βίβλου, δημογραφείται αυτοδύναμα με 552 κατοίκους.

6.Απογραφή του 1896. Το Αγερσανί μέρος του Δήμου Βίβλου, δημογραφείται αυτοδύναμα με 614 κατοίκους.

7. Απογραφή του 1907. Το Αγερσανή μέρος του Δήμου Βίβλου, δημογραφείται αυτοδύναμα με 655 κατοίκους.

8.Απογραφή του 1920. Η Κοινότητα Αγερσανοί δημογραφείται ως εξής: (Αγερσανοί = 362 κάτοικοι +Ακακία =167 κάτοικοι +Αλωνάκι και Ποταμός =190 κάτοικοι, Συνολικά= 719 κάτοικοι.

9.Απογραφή του 1924.Η Κοινότητα Αγερσανών δημογραφείται με 874 κατοίκους.

10.Απογραφή του 1940.Η Κοινότης Αγίου Αρσενίου δημογραφείται με 901 κατοίκους.

11.Απογραφή του 1951.Η Κοινότης Αγίου Αρσενίου δημογραφείται με 966 κατοίκους.

12.Απογραφή του 1961. Η Κοινότης Αγίου Αρσενίου δημογραφείται με 959 κατοίκους.

13.Απογραφή του 1971. Η Κοινότης Αγίου Αρσενίου δημογραφείται με 958 κατοίκους.

14.Απογραφή του 1981. Η Κοινότητα Αγίου Αρσενίου δημογραφείται ως εξής: (Άγιος Αρσένιος  = 892 κάτοικοι +Αγία Άννα =30 κάτοικοι +Άγιος Προκόπιος =46 κάτοικοι, Συνολικά= 968 κάτοικοι.

15.Απογραφή του 1991. Η Κοινότητα Αγίου Αρσενίου δημογραφείται ως εξής: (Άγιος Αρσένιος  = 713 κάτοικοι +Αγία Άννα =119 κάτοικοι +Άγιος Προκόπιος =123+Μάραγκας =38 κάτοικοι +Στελίδα =23 κάτοικοι, Συνολικά =1016 κάτοικοι.

16.Απογραφή του 2001. Το Δημοτικό Διαμέρισμα  Αγίου Αρσενίου δημογραφείται ως εξής: (Άγιος Αρσένιος  = 664 κάτοικοι +Αγία Άννα =192 κάτοικοι +Άγιος Προκόπιος =222+Μάραγκας =16 κάτοικοι +Άγιοι Πάντες  =26 κάτοικοι + Μαστοράκης =10 κάτοικοι +Στελίδα =77 κάτοικοι. Συνολικά= 1207 κάτοικοι.

17.Απογραφή του 2011.Η Δημοτική Κοινότητα  Αγίου Αρσενίου δημογραφείται ως εξής: (Αγία Άννα  = 176 κάτοικοι +Άγιοι Πάντες  =103 κάτοικοι +Άγιος Αρσένιος =117+Αγιος Προκόπιος  =96 κάτοικοι +Μάραγκας =73 κάτοικοι + Μαστοράκης =5 κάτοικοι +Στελίδα =157 κάτοικοι.  Συνολικά =1327 κάτοικοι.

Ραβδοσκοπικό Διάγραμμα

Σημειώσεις-Παρατηρήσεις:

1.Τα απογραφικά στοιχεία των ετών 1830,1835 και 1847 αποτυπώθηκαν  από δημοσιεύσεις του Ορεινού Αξώτη ο οποίος μας ενημερώνει ότι :

α.Για το 1830 τα στοιχεία προέρχονται  από δημοσίευση της εφημερίδας ¨Ναξιακό Μέλλον¨

β.Για το 1835  στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως του Βασιλείου της Ελλάδος Ν. 4 με ημερομηνία 26 Φεβρουαρίου 1835 υπάρχει το διάταγμα του βασιλέως Όθων  ‘’περί σχηματισμού των Δήμων του Νομού Κυκλάδων.

γ.Για το 1847 οι πληροφορίες προέρχονται από το περιοδικό  «Αποθήκη των ωφελίμων και τερπνών γνώσεων» τεύχος Απριλίου 1848.

2.Σε πολλές από τις  επίσημες δημογραφικές απογραφές που διενήργησε το Ελληνικό κράτος ο συνολικός πληθυσμός του Αγίου  Αρσένιου (Αγερσανίου) εμφανίζεται και ως άθροισμα των οικισμών του .

3.Στην αναγραφή του ονόματος του χωριού πχ.Αγερσανοί,Αγερσανή,Αγερσανών κλ.π δεν υπάρχουν ορθογραφικά λάθη.Ετσι αναγράφεται το χωριό στα επίσημα στατιστικά έντυπα.

 4.Τα στοιχεία του 1856,1861 και 1871 δεν συμπεριλαμβάνονται στο στατιστικό διάγραμμα για τους λόγους που αναφέρονται.

 

 

                                                                          ./.