Φέτα ψωμί και παιχνίδι στις δεκαετίες 1950-60

  Τη φέτα σου και δρόμο!!!!!!!!!!!!!
Με την προσταγή  αυτή η συγχωρεμένη η  μάνα μου προσπαθούσε να με ξεφορτωθεί από τα πόδια της για να κάνει τις δουλιές του σπιτιού .  
Εγώ τότε ήξερα ότι άρχιζε το παιχνίδι με τους φίλους μου στο Μπατή,στο πέρα χωριό ,το παλιάμπελο και στη Λούκα.

Το κλίμα της εποχής.

Τη δεκαετία του 1950 η Ελλάδα κάνει μεγάλη προσπάθεια να απαλλαγεί από τις καταστροφικές   συνέπειες του Β΄Παγκοσμίου πολέμου   αλλά και του εμφυλίου που ακολούθησε  και να μεταπηδήσει σε μια σύγχρονη εποχή.

Τα αγερσανιωτάκια της δεκαετίας του 1950 αλλά και αυτής του 1960 που οι αλλαγές στη χώρα γίνονται με πολύ αργούς ρυθμούς,μεγαλώνουν μεν σε μια κοινωνία που δεν είχε επηρεαστεί άμεσα από το μετεμφυλιακό κλίμα πλην όμως ή ζωή στο χωριό δεχόταν τις έμμεσες συνέπειες.

Η οικονομία της χώρας ήταν σε άθλια κατάσταση ,το επίπεδο διαβίωσης πολύ χαμηλό και βασίζονταν κυρίως στην πληγωμένη γεωργική παραγωγή, στην υποτυπώδη βιομηχανική  και στην εξωτερική βοήθεια.

Η επιβίωση στο χωριό βασίζονταν στην φτωχή  και μικρή γεωργική παραγωγή που αποτελούσε ταυτόχρονα πηγή εσόδων αλλά και διατροφής.

Οι οικογένειες βρίσκονται αναμεταξύ τους σε παρόμοια οικονομική κατάσταση που χαρακτηρίζεται από οικονομική δυσπραγία έως και ανέχεια.

Τα αγερσανιωτάκια της περιόδου αυτής διατρέφονται από τα σχολικά συσσίτια και στο σπίτι η σίτιση ήταν από τα προϊόντα  που παράγει η οικιακή  οικονομία.

Εκτός λοιπόν από το κύριο καθημερινό μενού των συσσιτίων της οικογένειας δημιουργείται και ένα διαφορετικό, ας το ονομάσουμε πρόχειρο ή κολατσιό,  που έχει κοινά χαρακτηριστικά για όλα τα παιδιά του χωριού.

Να ληφθεί υπόψη από τους αναγνώστες, ότι   οι περισσότεροι γονείς και κυρίως οι μητέρες δεν βρίσκονται διαρκώς στα σπίτια τους γιατί απασχολούνται πολλές ώρες με τα κτήματα και τα ζώα τους και συνεπώς το πρόχειρο αυτό φαγητό ήταν μια ανάγκη γιατί ήταν πολλές φορές και το μοναδικό στο σπίτι.

Βάση των κοινών αυτών συνηθειών διατροφής αποτελεί το  ψωμί που κατασκευάζεται από τα χέρια της νοικοκυράς του σπιτιού και ψήνεται στους φούρνους κάθε γειτονιάς του χωριού.

Τα παιδιά μετά από το σχολείο ή μετά την εκκλησία την Κυριακή και το κατηχητικό με μια φέτα ψωμί στο χέρι, συναντώνται σε ένα ατελείωτο  παιχνίδι στους δρόμους στα σοκάκια και τις γειτονιές του χωριού που φθάνει μέχρι και αργά το βράδυ γιατί τα γράμματα και η γνώση για τους περισσότερους μαθητές αποτελούσαν μια καταναγκαστική υποχρέωση που “καλό” θα ήταν να μην υπήρχε. Άλλωστε οι γονείς κουρασμένοι και ταλαιπωρημένοι, αγράμματοι πολλές φορές και  οι ίδιοι δεν έδιναν πολλή σημασία για την μόρφωση των παιδιών τους.

Τα παιδιά λοιπόν κρατούν  και τρώνε συνάμα με το παιχνίδι τη  φέτα του ψωμιού που μπορεί να  είναι ή σκέτη η “πασπαλισμένη” με διάφορα γευστικά «επιθέματα» που αναφέρονται στη συνέχεια μας και αποτελούν το κύριο μέρος αυτής της ανάρτησης.

Το άρθρο αυτό έχει ακριβώς να κάνει ακριβώς με το πρόχειρο γεύμα των παιδιών των χρόνων εκείνων,σε μια δική μου προσπάθεια αναμόχλευσης της μνήμης των παλιών και ενημέρωσης των νέων για το πως μεγάλωσαν οι γονείς και οι παππούδες τους.

Ανά χείρας λοιπόν την φέτα ζυμωτού ψωμιού της μάνας που μπορεί να ήταν.......

1.Σκέτη φέτα ψωμί.Είτε η βιασύνη του παιχνιδιού δεν “επέτρεπε” καθυστερήσεις ώσπου η μάνα να βάλει το συμπλήρωμα ή εκείνη τη στιγμή δεν υπήρχε κάτι για να αλείψει   στη φέτα.

Να έχουμε διαρκώς στη υπόψη  μας ότι είχαμε δύσκολα χρόνια και πολλές οικογένειες ζούσαν στο όριο της φτώχειας. Έτσι το τι θα “στόλιζε" τη φέτα δεν ήταν μόνο θέμα προτίμησης γεύσης αλλά και ανάγκης.

2.Φέτα ψωμί με νερό και ζάχαρη.

Όπως λέει και ο τίτλος ,το μενού ήταν μια χοντροκομμένη φέτα ψωμί βρεγμένη με νερό και πασπαλισμένη με λίγη ή πολύ  ζάχαρη στην περίπτωση που η μάνα δεν είχε τον έλεγχο.

Εμείς τα παιδιά βέβαια θέλαμε πολύ ζάχαρη αλλά δεν ήταν διαθέσιμη για σπατάλη.Η ζάχαρη πουλιούνταν χύμα  και για να έχεις αρκετή είτε έπρεπε να δώσεις αρκετά αβγά στον μπακάλη σε αντάλλαγμα ή να χρεώσεις το τεφτέρι(δεφτέρι) με το βερεσέ  της οικογένειας στον μπακάλη.

3.Φέτα ψωμί με λάδι

Το ψωμί έχει βραχεί με σπορέλαιο και ελάχιστες φορές με λάδι και αυτό γιατί το λάδι ήταν είδος πολυτελείας στα λιβάδια.

4. Φέτα ψωμί με λάδι  και ζάχαρη.

Το ψωμί έχει βραχεί με σπορέλαιο και ελάχιστες φορές με κανονικό λάδι και έχει τοποθετηθεί επάνω του ζάχαρη.Αυτή η φέτα είχε ίσως την νοστιμότατη γεύση.

5.Φέτα ψωμί με πελτέ τομάτας.

Στην φέτα έχει αλειφθεί πελτές τομάτας.Ο πελτές που κυκλοφορούσε εκείνα τα χρόνια στο χωριό ήταν της εταιρίας Κύκνος.

Η γεύση αυτού του μείγματος ήταν ελαφρώς ξινή πλην  όμως χορταστική.

6.Φέτα ψωμί με πετιμέζι.Γευστικό και χορταστικό σετ.

Το πετιμέζι είναι γλυκό παράγωγο του σταφυλιού και συγκεκριμμένα του μούστου αφού υποστεί βρασμό και ειδική επεξεργασία.

7.Φέτα ψωμί με ταχίνι και ζάχαρη.

Η δυνατότητα για αυτή τη γεύση δόθηκε αργότερα στη δεκαετία του 1960 κυρίως και αποτελούσε ένα πρόχειρο φαγητό που σε κράταγε χορτάτο για αρκετή ώρα.

8.Φέτα Ψωμί με θρεψίνη

 Άλειμμα  που δεν μπορούσες να φας αρκετό λόγω της υψηλής γλυκύτητας του.

Η Θρεψίνη είναι παράγωγο της σταφίδας  που με επεξεργασία γινόταν  σταφυλόκρεμα.

Η θρεψίνη αποτελούσε το αγαπημένο κολατσιό μέχρι και το τέλος της δεκαετίας του 1960.Πριν λίγα χρόνια έγινε μια προσπάθεια από εταιρία να ξανακυκλοφορήσει η θρεψίνη αλλά μάλλον δεν πέτυχε εμπορικά  και αποσύρθηκε,τώρα δε σπανίως συναντάται στο εμπόριο.

9.Φέτα ψωμί με τυρί-γραβιέρα ή ξυνότυρο.

Χορταστικό γεύμα που αντικαθιστούσε και το κυρίως φαγητό με τη διαφορά ότι το ψωμί αρκετό αλλά το τυρί πολύ λίγο.

Η μάνα μου για να μας τονίσει την οικονομία στο μέγεθος της μπουκιάς του τυριού μας έλεγε ¨μάκι μάκι το ψωμάκι”.

10.Το ντεκότο

Το ντεκότο δεν ήταν μεταφερόμενο κολατσιό και έπρεπε να καταναλωθεί στο σπίτι αλλά αναφέρεται εδώ ως πρόχειρο φαγητό.

Ντεκότο ονόμαζαν ένα παρασκεύασμα από ωμό  κρόκο αβγού το οποίο ανακατεύαμε μέσα σε φλιτζάνι προσθέτοντας  διαρκώς ζάχαρη ώσπου να γίνει ένα παχύρευστο μείγμα που το τρώγαμε με το κουτάλι.

Εποχιακό κολατσιό.

1.Φέτα ψωμί και ξυνομυζήθρα

Πάνω στο ψωμί αλείφαμε φρέσκια ξυνομυζήθρα.Το μενού αυτό ήταν εποχιακό γιατί η μυζήθρα υπήρχε  από το  Πάσχα μέχρι τον Αύγουστο που κυοφορούσαν οι κατσίκες.

Το κολατσιό αυτό μου το θύμισε η πολύ καλή φίλη και συνεργάτης σε αυτή την προσπάθεια, Ευαγγελία Κ.Δημητροκάλλη που και αυτή διατηρεί με αγάπη  στη μνήμη της αυτές τις γεύσεις.

2.Μπιρνάς

Το παρασκεύασμα αυτό φτιάχνονταν την  εποχή του χρόνου που ήταν ώριμος ο καρπός των σχίνων (σκοινιές) .

Γεμίζαμε λοιπόν τις τσέπες με ψωμί και σταφίδες ή και ξερά σύκα και παρέες ξεχυνόμαστε στους φράχτες με τα σχίνα.

Κόβαμε ένα κόμπο από καλάμι από τη μια πλευρά,την άλλη την αφήναμε κλειστή και με ένα μικρότερο καλάμι συμπιέζαμε κόκκους σχίνου και εναλλάξ μασημένο ψωμί,σταφίδες ή και σύκα.Στο τέλος όταν γέμιζε το καλάμι το ανοίγαμε και τρώγαμε το περιεχόμενο.Λίγο στιφό το γεύμα αλλά   μας άρεσε.

Καλάμι μπιρνά

Όπως μπορεί να παρατηρήσει κανείς τα περισσότερα αλείμματα στις φέτες του ψωμιού είχαν γλυκιά γεύση και αυτό γιατί αφενός υπήρχε η δυνατότητα να υπάρχουν στο σπίτι τα υλικά και αφετέρου προσέδιδαν ενέργεια που ήταν απαραίτητη για τα παιδιά εκείνης της εποχής

Υ.Γ. Την ίδια εποχή στο χωριό τα καταστήματα πουλούσαν φρέσκα σάντουιτς με πολλές γεύσεις και οι φούρνοι έβγαζαν τυρόπιτες μπουγάτσες και κουλούρια αλλά εμείς προτιμούσαμε τα παραπάνω εδέσματα.