ΕΝΩΣΗ ΕΡΓΑΤΩΝ ΞΗΡΑΣ ΚΑΙ ΛΕΜΒΩΝ ΑΓΕΡΣΑΝΙΟΥ ΚΑΙ ΑΓΙΑΣ ΑΝΝΑΣ-Μια περιπέτεια...

Η εικόνα του λιμανιού της Αγίας Άννας και της γύρω περιοχής έχει διαμορφωθεί σήμερα με τέτοιο τρόπο που ακόμη και εμείς που ζήσαμε το παρελθόν τους  βρισκόμαστε ένα βήμα πριν την τελική διαγραφή της εικόνας τους.

Πως θυμάμαι την περιοχή γύρω στο 1960.

Στο πρώην κτήμα που αγόρασε η  Ένωση  Γεωργικών Συνεταιρισμών Νάξου δίπλα στο εκκλησάκι της Αγίας Άννας και που σήμερα έχουν στεγαστεί τουριστικές δραστηριότητες δημιουργήθηκε χώρος πρόχειρης επεξεργασίας και αποθήκευσης πατατοσπόρου  που στη συνέχεια, στις αρχές της δεκαετίας του 1970, εξελίχθηκε σε  δημιουργία εργοστασίου, σύγχρονης επεξεργασίας,διαλογής και  συσκευασίας.

Πίσω ακριβώς υπήρχε και υπάρχει βέβαια το εκκλησάκι της Αγίας Άννας και μεσοτοιχία το σπίτι της οικογένειας του Γεώργιου Χίου,εμβληματικής προσωπικότητας της περιοχής.

Βιβλίο ΑΓΕΡΣΑΝΙ ΝΑΞΟΥ

Μετά το συσκευαστήριο στην ίδια ευθεία και πριν το λιμάνι υπήρχε ένα καφενεδάκι που λειτουργούσε ο Στέλιος Γ. Χίος,  αριστερά του  ένα μικρό δωματιάκι με γαλάζια πόρτα με τοποθετημένο μέσα  το κοινόχρηστο τηλέφωνο  που επόπτευε ο συγχωρεμένος  Γεώργιος Παντελή Χίος (χειμώνα,καλοκαίρι) και μπροστά με φάτσα τη θάλασσα το συγκρότημα συμπληρώνονταν από τρία δωμάτια, για ενοικίαση, που συνήθως ένα από αυτά ενοικίαζε ο Διευθυντής της Ένωσης ο Ευάγγελος Γλύμπης με τη σύζυγο  και τα παιδιά του.

Τα δωματιάκια αυτά ήταν τα πρώτα ενοικιαζόμενα δωμάτια στην περιοχή.

Από την αριστερή πλευρά του δρόμου υπήρχαν μόνο κτήματα και η παραλία του Αη Νικόλα.

Ένα λιμανάκι τεσσάρων με πέντε  μέτρων με λίγο τσιμέντο στην αρχή,ένα γλιστερό  βράχο στη συνέχεια και βαρέλια στην άκρη του, επικίνδυνο για κάθε εργασία  μαζί με  τα καΐκια των ψαράδων του χωριού, ολοκλήρωναν το τοπίο.Αργότερα μπήκαν και μερικά μέτρα, δυο με τρία , τσιμέντο και το λιμανάκι επεκτάθηκε κάπως.

Και όμως αυτό το κακέκτυπο λιμανιού για  ένα μεγάλο διάστημα του καλοκαιριού,τέλη Ιουνίου και τον όλο τον Ιούλιο  ήταν το κέντρο της  αγροτικής οικονομίας του νησιού,αφού εκεί συγκεντρώνονταν ο πατατόσπορος από όλα τα λιβαδοχώρια και μέσα   σε σακιά των 50 κιλών,  έπρεπε στη συνέχεια να ταξιδέψει,δια θαλάσσης,  σε διάφορα πατατοπαραγωγικά μέρη της Ελλάδας.

Από το βιβλίο ΑΓΕΡΣΑΝΙ ΝΑΞΟΥ

Τον τελικό  ρόλο  για τον σκοπό αυτό αναλαμβάνει η ΕΝΩΣΗ ΕΡΓΑΤΩΝ ΞΗΡΑΣ ΚΑΙ ΛΕΜΒΩΝ ΑΓΕΡΣΑΝΙΟΥ ΚΑΙ ΑΓΙΑΣ ΑΝΝΑΣ και εδώ αρχίζει η περιπέτεια………

Δημιουργία του Σωματείου,

Απόσπασμα από το πρώτο καταστατικό

Απόσπασμα του καταστατικού

Τελευταία σελίδα του καταστατικού

                        

Η σύσταση του Σωματείου εγκρίνεται  από το Δικαστήριο της Σύρου το 1975,

Έγκριση του Καταστατικού

Ορίζεται δικαστικός αντιπρόσωπος,

Ορισμός Δικαστικού Αντιπροσώπου για τη διενέργεια εκλογών

Και οι εκλογές διεξάγονται στις 22 Σεπτεμβρίου 1975 με τα αποτελέσματα που φαίνονται στο πρακτικό.

Αποτέλεσμα Ψηφοφορίας

Το Σωματείο αν και μικρό και εποχιακό διατηρεί την νομιμότητά του τηρώντας τις θεσμικές διαδικασίες των σωματείων όπως αποδεικνύουν και οι επόμενες εκλογές που γίνονται την 21 Ιανουαρίου 1979.

Αποτελέσματα εκλογών 1979

Δεύτερη σελίδα πρακτικού εκλογών 1979

Τα μέλη του σωματείου είναι μόνο Αγερσανιώτες όπως ορίζει το άρθρο 3 του καταστατικού.

Η πορεία ενός σακιού!!!!!

Η ηλικία της γενιάς μου έζησε και  θυμάται την περίοδο που περιγράφεται παρακάτω.Δεν έζησε όμως και δεν θυμάται την περίοδο που πριν κατασκευαστεί το εργοστάσιο του πατατόσπορου στην Αγία Άννα , οι πατατοπαραγωγοί αφού μετέφεραν μέσα σε τσουβάλια και με τα ζώα τις πατάτες στην Αγία Άννα,τις άδειαζαν από τα τσουβάλια και τις "έθαβαν ", για να συντηρηθούν, σε μεγάλους λάκους που είχαν ανοίξει στα γύρω χωράφια όπως αυτό του Μιχάλη Καπρή(Μουστάκα), στην κτηματική έκταση που βρίσκονται  σήμερα οι  τουριστικές επιχειρήσεις της οικογένειας.
Στη συνέχεια τις "ξέθαβαν" και  τις τοποθετούσαν σε νέα καθαρά τσουβάλια τα οποία στη συνέχεια μεταφέρονταν στα πλοία με τη διαδικασία που περιγράφεται παρακάτω.

Όλες  οι εργασίες μεταφοράς και φόρτωσης στα πλοία ήταν χειρωνακτικές με μόνη μηχανολογική υποστήριξη αυτή του γερανού (βίντσι) του πλοίου.

Φάση 1.ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ ΠΑΤΑΤΟΣΠΟΡΟΥ  

Ο φίλος Στέφανος Κληρονόμος ,ο οποίος συλλέγει φωτογραφίες από  την ιστορία της Νάξου,μας παρουσίασε μια σπάνια φωτογραφία του Γεώργιου Ν. Γκύλη,δικηγόρου Νάξου, το 1961,όπου δείχνει αφενός  το σάκιασμα της πατάτας στην αμμουδιά της Αγίας ΄Αννας, αφετέρου δε την προετοιμασία για το φόρτωμα της μαούνας και την εν συνεχεία πορεία της,ρυμουλκούμενης από καΐκι, προς το μικρό φορτηγό πλοίο που θα βρίσκεται αρόδου.

Φωτ.αρχείου Στέφανου Κληρονόμου

ΦΑΣΗ 2. ΣΤΟΝ ΩΜΟ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΠΛΑΤΗ. 

Τα καθαρά και ελεγμένα από την Ένωση Γεωργικών Συνεταιρισμών Νάξου σακιά της πατάτας στοιβάζονται σε ντάνες  στο χώρο της Ένωσης κάτω από καλαμένιες τέντες καθώς και στον  ελεύθερο χώρο αριστερά  από το λιμανάκι. Το κάθε  σακί  φορτώνεται από δυο μέλη στον ώμο ή στην πλάτη ενός  τρίτου, ο οποίος αφού διανύει μια απόσταση περίπου 30 ή 50 μέτρων,ανάλογα με τη θέση της ντάνας,  το φθάνει  στο λιμάνι. 

Αναμνηστική φωτογραφία από τη συλλογή του πατέρα μου Γεώργιου Μελισσουργού

Αναμνηστική φωτογραφία από τη συλλογή του πατέρα μου Γεώργιου Μελισσουργού

                                        Αναμνηστική φωτογραφία από τη συλλογή του πατέρα μου Γεώργιου Μελισσουργού

 ΦΑΣΗ 3. ΜΑΟΥΝΕΣ 

Το σακί παραλαμβάνεται από   δυο άνδρες οι οποίοι με τη σειρά τους το παραδίδουν στους μαουνιέρηδες που το στοιβάζουν μέσα στη μαούνα σε σαμπανιές (κάτω από μια μεγάλη στίβα που σχηματίζεται μέσα στη μαούνα απλώνεται ένα διπλό σχοινί που οι άκρες του είναι ελεύθερες έξω από τα σακιά) μέχρι να γεμίσει η μαούνα.

Μεταφορά στη μαούνα και φόρτωση (Αναμνηστική φωτογραφία από τη συλλογή του πατέρα μου Γεώργιου Μελισσουργού)

Οταν η μαούνα φθάσει στο κατάλληλο επίπεδο φόρτωσης   λύνεται και αρχίζει το κουπί με σκοπό να πλησιάσουν το μικρό φορτηγό πλοίο που είναι αραγμένο 100 και πλέον μέτρα ανοιχτά(αρόδου) από το λιμάνι.Πολλές φορές και περισσότερο ανάλογα με τον όγκο του.Θυμάμαι π.χ ότι το ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ένα από τα μεγαλύτερα φορτηγά άραζε αρκετά ανοιχτά.

Παρόμοιο φορτηγό πλοίο της εποχής λεγόμενο motorship

Στις μαούνες έβαζαν τους νέους και πιο δυνατούς εργάτες του σωματείου αφενός γιατί η φόρτωση της μαούνας ήταν πολύ δύσκολη και αφετέρου το κουπί ήθελε μπράτσα.

Να σημειώσουμε ότι αν και ήταν καλοκαίρι η θάλασσα δεν ήταν πάντα ήρεμη,Υπήρξαν φορές με αρκετό κυματισμό και οι άνδρες που φόρτωναν στο λιμάνι καταβρέχονταν από το χτύπημα του νερού στο βράχο όπως και οι μαουνιέρηδες οι οποίοι πολλές φορές αντιμετώπιζαν και τη δυσκολία να πλευρίσουν τη μαούνα στην κατάλληλη θέση του πλοίου για εκφόρτωση. Υπήρξαν δε περιπτώσεις όπου  λόγω υψηλού κυματισμού η φόρτωση διακόπηκε.

Όταν φτιάχτηκε το σημερινό λιμάνι τα περισσότερα φορτηγά έδεναν σε αυτό και τα σακιά οδηγούνταν το κατάστρωμα με τη χρήση ταινίας.Ετσι οι μαούνες έφθασαν στο τέλος τους και μερικά χρόνια αργότερα εγκαταλείφθηκαν  στην αριστερή πλευρά του λιμανιού όπου έσπασαν και σάπισαν.

Φόρτωση με ταινία(Βιβλίο ΑΓΕΡΣΑΝΙ ΝΑΞΟΥ)

ΦΑΣΗ 4.Αφού η μαούνα πλευρίσει το καράβι ο χειριστής του βίντσι με τη βοήθεια ενός άλλου εργάτη που είναι στο κατάστρωμα του πλοίου και βοηθάει τη διαδικασία αλλά κυρίως εποπτεύει την ασφάλειά των εργατών,κατεβάζει το συρματόσχοινο με το γάντζο στην μαούνα όπου οι εργάτες της δένουν κάθε σαμπανιά.Το βίντσι σηκώνεται με το παράγγελμα βίραααααααα και η σαμπανιά  οδηγείται προς το αμπάρι του πλοίου.
Σε πολλά πλοία λειτουργούσαν δυο βίντσι ταυτόχρονα

Περί ασφάλειας εργαζομένων 

ΦΑΣΗ 5.Το βίντσι κατεβαίνει στο αμπάρι με το παράγγελμα μάιναααααααα και τα  σακιά εναποτίθενται κάτω  όπου τα παραλαμβάνει  μια άλλη ομάδα εργατών που στη συνέχεια τα στοιβάζει(ντανιάζει) με κατάλληλο τρόπο.

Ο χρόνος  φόρτωσης κάθε πλοίου είχε σχέση με την χωρητικότητα ,τη διαθέσιμη προς φόρτωση ποσότητα αλλά και τις θαλάσσιες συνθήκες.Συνήθως κάθε πλοίο ήθελε δυο με τρεις ημέρες για να φορτώσει.Υπήρξαν περιπτώσεις που αρόδου βρίσκονταν και δυο πλοία.

ΦΑΣΗ 6.Κατά τις 12.00 το μεσημέρι οι εργασίες σταμάταγαν 1 1/2 ώρες περίπου  για φαγητό και ξεκούραση.
Το φαγητό μεταφέρονταν είτε από τους ίδιους τους εργάτες το πρωί ξεκινώντας από το σπίτι που ήταν  στο χωριό ή για μερικούς στα χωράφια, είτε από τις συζύγους τους από το χωριό(π.χ. η μητέρα μου) ή τα χωράφια ζεστό το μεσημέρι.

Τα τραπέζια στρώνονταν πάνω στις ντάνες των σακιών και κάτω από τη σκιά των καλαμωτών.Οι ντουράδες *  άνοιγαν αποκαλύπτοντας το ζυμωτό ψωμί,το μπουκαλάκι με το κρασί και το σιχλί* με το φαγητό.
Πατάτες τηγανητές –τις περισσότερες φορές- με μπουκουνιές, νταματάβγουλα,πατάτες γιαχνί,μακαρόνια με κρέας ή μελιτζάνες με σάλτσα,κολοκυθάκια τηγανητά με αβγά ήταν συνήθως το μενού.
Αργότερα μερικοί έτρωγαν  στα πρώτα εστιατόρια που ξεκίνησαν στην περιοχή όπως του Στέλιου του Κάβουρα(Ντεκέ) του Μιχάλη Καπρή του Στέλιου Χίου (Κρομμύδι),της Φλουρής Καλογείτονα και της Δημητρούλας Καρεγλά στην Πλάκα.

Σιχλί(βιβλίο ΑΓΕΡΣΑΝΙ ΝΑΞΟΥ)

Στη συνέχεια ακολουθούσε ένα τσιγαράκι,συζήτηση,καλαμπούρια και λίγος ύπνος επιτόπου μέχρι να ξεκινήσει και πάλι η διαδικασία μέχρι  της 7.00 το απόγευμα όπου οι εργασίες σταμάταγαν και οι εργάτες πήγαιναν στα χωράφια τους για να ολοκληρώσουν τις γεωργικές και κτηνοτροφικές τους υποχρεώσεις αφού όλοι ήταν αγρότες,εκτός βέβαια, αν οι μεταφορείς βιάζονταν και πλήρωναν  υπερωρίες,Τότε την αγροτική δουλειά αναλάμβαναν οι γυναίκες,

Το σωματείο κράτησε τη λειτουργία του νομίζω μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1990 φορτώνοντας φορτηγά αυτοκίνητα τα οποία  μέσω του λιμανιού  της χώρας μετέφεραν   ανά την Ελλάδα  μέσω των ferry boats τον πατατόσπορο.
Το σωματείο συνέχισε αποδεκατισμένο από τα μέλη του,αφού μερικοί ήδη ασχολούνταν με τον τουρισμό, για μερικά χρόνια ακόμη ξεφορτώνοντας μπάλες άχυρα ,λιπάσματα ή φορτώνοντας μικρά πλοιάρια με πατάτες στα γύρω Κυκλαδονήσια που έφθαναν ανά περιόδους ,μέχρι και που ολοκλήρωσε την ζωή του, αφού πλέον και το  εργοστάσιο επεξεργασίας και η αποθήκευση μεταφέρθηκε στα Τρανά Πρεβόλια ενώ η διακίνηση γίνονταν αποκλειστικά με φορτηγά προς το λιμάνι  της χώρας

Σε μας τους παλιούς μένει η ανάμνηση της διαδικασίας και στη μνήμη μας όλοι εκείνοι οι άνθρωποι που συμμετείχαν στο σωματείο και δεν είναι πια μαζί μας.Υπάρχουν όμως και εξακολουθούν να είναι ανάμεσά μας τα παιδιά μερικών από αυτούς που αντικατέστησαν τους γονείς τους στο σωματείο και όταν η στιγμή το επιτρέπει κάνουμε μια αναδρομή στο τότε, στους γονείς μας και στο πόστο του καθενός στη διαδικασία.

Τα ονόματα των ιδρυτικών μελών, οι γονείς μας.

Στο σωματείο υπήρχαν εξειδικεύσεις και ρόλοι που πολλές φορές,όσο η ηλικία προχωρούσε άλλαζαν με γκρίνιες. Θυμάμαι π.χ τον πατέρα μου που ο ρόλος του ήταν να μεταφέρει σακιά και να πληρώνει τος εργάτες του σωματείου ως ταμίας, να καβγαδίζει  μερικές φορές  με τους  μεταφορείς π.χ τον Γρηγόρη και τον Γιάννη Κάρλοβιτς για τις ώρες εργασίας,την τιμή και τις υπερωρίες ,τον Δημήτρη Καπρή (του Καπιρογιάννη) που ήταν μόνιμα στις μαούνες και φημίζονταν για τη δύναμή του αλλά και για την ποσότητα του φαγητού που έτρωγε το μεσημέρι,τον Γιώργη τον Σέργη μονίμως στο βίντσι,τον Παντελή τον Μαργαρίτη,τον Βασίλη το Βουδιά στο αμπάρι,τον Γιώργη τον Καραμανή(κουρίτη) στο κατάστρωμα να καθοδηγεί το βίντσι και όλους τους υπόλοιπους.

Περισσότερες πληροφορίες για την κατάσταση στο λιμανάκι μου έδωσε η συγχωριανή και φίλη Ευαγγελία Σκουλάτου του Αγγελή που επισκεπτόταν την περιοχή και που  πατέρας της Αγγελής ήταν μέλος του σωματείου:

"Εγώ θυμάμαι το λιμανάκι να ξεκινάει από τη στεριά με ένα βραχάκι μετά η θάλασσα ,ένα ακόμη βραχάκι,και αυτά ενώνονταν με δυο ράγες τρένου. Θυμάμαι τον πάτερα μου(είναι στο καταστατικό το 22 μέλος του σωματείου)να κουβαλάει το τσουβάλι στον ώμο του και να ισορροπεί στις ράγες για να το αφήσει στη μαούνα. Άλλοτε ήταν στο κουπί ,και άλλοτε στο κουμάντο στο καράβι. Εγώ θυμάμαι έτσι το λιμανάκι στην πρώτη του μορφή μιας και λόγω γειτονιάς από παιδάκι ήμουν κάθε μέρα εκεί.

Η ταυτότητα εργασίας του πατέρα μου.

Μου κάνει εντύπωση η ημερομηνία έκδοσης που είναι αρκετά χρόνια προγενέστερη από το καταστατικό ίδρυσης του σωματείου του 1975 και πολύ κοντά στο χρόνο ίδρυσης του κέντρου σποροπαραγωγής που έγινε το 1953

Φαίνεται ότι η φορτοεκφόρτωση του πατατοσπόρου από την Αγία Αννα ξεκίνησε με την ίδρυση του κέντρου από τον σύνδεσμο Φορτοεκφορτωτών και Λεμβούχων Ορμου Αγίας Αννης Αγερσανίου Νάξου αλλά δυστυχώς δεν υπάρχουν  γραπτά άλλα στοιχεία πέραν αυτής της τατότητας η οποία εκδόθηκε 6 χρόνια μετά το 1953.

Σημ.Ντουράς =υφασμάτινο σακκούλι με κορδόνια που μετέφεραν φαγητό στα χωράφια
        Σιχλί ή σίχλα=αλουμινένιο μακρόστενο δοχείο με καπάκι που έβαζαν το φσγητό.

Κάπως έτσι,μετά από πολλά χρόνια δραστηριότητας, περάσαμε στο σήμερα όπου δεν υπάρχει τίποτα που να θυμίζει την εποχή παρά μόνο αναμνήσεις στους μεγαλύτερους εν ζωή Αγερσανιώτες.....